زادگاه اصلی هندوانه، هندوستان است به همین خاطر، وجه تسمیه ی آن (هند وانه) به معنای میوه هند معروف شده است.این میوه در بیشتر مناطق دنیا کاشته می شود و در اغلب نواحی کشورما به وفور در نژادهای مرغوب و متنوعی کشت و پرورش داده می شود.

هندوانه گیاهی است یکساله و یک پایه ساقه آن خزنده و پیچک دارد و برگهای آن پهن با بریدگی های عمیق می باشد . گلهای آن کوچک و زردرنگ است . میوه آن رگدار یا دراز . پوست آن سبز رنگ و داخل آن قرمز می باشد . تخمه هندوانه بر حسب انواع مختلف آن ممکن است سیاه ، قرمز ، سفید و یا زرد باشد .

هندوانه از میوه های مخصوص فصل تابستان است که در سایر فصول هم وجود دارد. انواع آن عبارتند از قرقی، محبوبی، جهرمی، ترکمن، شریف آباد، یوسف سفید همدان و غیره.این میوه مثل سایر گیاهان خانواده کدوییان، نسبت به یخبندان حساس است و برای رشد و نمو احتیاج به روزهای گرم آفتابی دارد. مناسب ترین خاک برای این میوه، خاک های سبک حاصلخیز است و برداشت محصول، زمانی صورت می گیرد که هندوانه رسیده باشد، لذا می توان پژمرده شدن پیچک مجاور دم میوه را در نظر گرفت. قسمت های مورد استفاده این میوه، گوشت، تخم و پوست آن است. به صورت خام و مرباخورده می شود و تخم آن را خام یا بوداده، به عنوان آجیل مصرف می کنند.
دارای اسید آمینه ای بنام سیترولین و موادی بنام کاروتن و لیکوپن و نوعی قند بنام مانیتول می باشد.
خواص داروئی :
از نظر طب قدیم ایران سرد و تر است . گرما را برطرف می کند و بهترین میوه تابستان است .
۱)مدر است و به پائین آوردن فشار خون کمک می کند.
۲)معده را تقویت می کند.
۳)پوست سفید داخل آن برای زخم گلو و دهان بسیار موثر است.
۴)مغز تخمه هندوانه کرم های معده و روده را از بین می برد.
۵)برای ورم مثانه مفید است.
۶)بدن را تازه و شاداب می کند.
۷)برای اشخاص گرم مزاج بسیار خوب است.
۸)آب هندوانه مخلوط با سکنجبین علاج کننده یرقان و دفع کننده سنگ کلیه است.
۹)برای خنک کردن بدن در روزهای گرم تابستان هندوانه را با شکر بخورید.
۱۰)برای برطرف کردن تب و اخلاط بدن هندوانه را با شیر خشت بخورید.
۱۱)برای رفع خارش بدن هندوانه را با تمبر هندی بخورید.
۱۲)هندوانه را باید همیشه بین دو غذا خورد یعنی تقریبا سه ساعت بعد از غذا و یکساعت قبل از غذا . زیرا اگر بلافاصله بعد از غذا خورده شود در هضم غذا اختلال ایجاد می کند همچنین نباید آنرا با میوه های دیگر مخلوط کرد زیرا تولید نفخ شکم می کند.

 در صد گرم هندوانه مواد زیر موجود است :
 آب ۹۲ گرم

پروتئین ۰/۵ گرم
مواد چربی ۰/۲ گرم
نشاسته ۶ گرم
کلسیم ۰/۷ میلی گرم
فسفر ۱۰ میلی گرم
آهن ۰/۵ میلی گرم
سدیم ۱ گرم
پتاسیم ۱۰۰ میلی گرم
ویتامین آ ۶۰۰ میلی گرم
ویتامین ب ۱ ۰/۰۳ میلی گرم
ویتامین ب ۲ ۰/۳ میلی گرم
ویتامین ب ۳ ۰/۲ میلی گرم
ویتامین ث ۸ میلی گرم
تخم هندوانه دارای حدود ۳۰ درصد روغن است که از نظر خواص شیمیایی مانند روغن بادام می باشد .هندوانه از نظر طب قدیم ایران سرد و تر است . گرما را برطرف می کند و بهترین میوه تابستان است .

حدود ۴۴ درصد کالری هندوانه را قند تشکیل می دهد، اما قند آن طبیعی است و همانطور که می دانیم قند دشمن بدن نیست. بلکه یک ماده غذایی حیاتی برای تأمین سوخت انرژی است و تنها منبع سوخت مغز است.علاوه بر قند و آب، این میوه دارای ویتامین ث و مقدار کم و ناچیزی چربی اما بدون کلسترول است.
هندوانه دارای لیکوپین فتوشیمیایی است که این ماده یکی از کاروتنوئیدهای رنگی جلوگیری کننده و جنگنده با بیماریهای است. هندوانه قرمز رنگ است چون دارای موادشیمیایی طبیعی به شکل رنگدانه های قرمز رنگ مثل گوجه فرنگی است. گوجه فرنگی پخته شده عالی ترین منبع لیکوپین است. لیکوپین از دیواره سلولی گیاهان آزاد می شود و توسط بدن مورد استفاده قرار می گیرد.علاوه بر تمام اینها، هندوانه بدون چربی و یک منبع غنی از ویتامین A – C – B۶ ویتامین است. مطالعات نشان می دهد، یک فنجان و نیم هندوانه دارای ۹ تا ۱۳ میلی گرم لیکوپین است و بطور متوسط لیکوپین موجود در هندوانه ۴۰ درصد بیشتر از لیکوپین موجود در گوجه فرنگی است. همانطور که می دانیم لیکوپین از بدن در برابر ابتلا به بیماریهای قلبی، برخی انواع سرطانها مثل سرطان پروستات، ریه، سینه و مخاط رحم، محافظت به عمل می آورد و از بروز این بیماریهای خطرناک جلوگیری می کند.